به گزارش روابط عمومی مرکز توسعه فناوری پدیده گیاه به نقل از خبرگزاری ایرنا (شیراز)، گیاهان دارویی به عنوان یکی از تولیدات مهم در بخش کشاورزی هستند که نقش بسزایی در پویایی اقتصاد به ویژه در حوزه سلامت دارند و می‌توانند بزرگ‌ترین ثروت ملی برای کشور را به همراه بیاورند.
کشور ایران در حال حاضر با ۲۳ هزار هکتار سطح زیر کشت گُل محمدی و تولید ۳۸ هزار تُن در طول سال، ۷۱ درصد از تولید جهان را به خود اختصاص داده است. همچنین این کشور با ۱۰۹ هزار هکتار سطح زیر کشت زعفران و تولید بیش از ۴۲۰ تُن، ۹۲ درصد تولید جهانی این محصول را داراست.

افزایش سطح کشت گیاهان دارویی در دستور کار جدی دستگاه‌های متولی
با وجود اینکه شاهد اتفاقات خوبی در حوزه صادرات گیاهان دارویی در کشور هستیم اما برخی کارشناسان معتقدند که بسیاری از مناطق کشور از پتانسیل بالایی برای کاشت گیاهان دارویی بهره می‌برند و باید از این پتانسیل به نحو مطلوب‌تری استفاده شود. این در حالیست که کشور ایران نیز در منطقه‌ای واقع شده که کشورهای پیرامونی، آن طور که باید از صنعت جدید در زمینه داروسازی برخوردار نیستند.
با این حال این کشورها مصرف دارویی بالایی دارند و نیازمند گسترش تجارت و واردات در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن هستند و اگر بنا باشد کشور ایران سهمی از این بازار بین‌المللی را به خود اختصاص دهد باید افزایش سطح کشت گیاهان دارویی در دستور کار جدی دستگاه‌های متولی قرار بگیرد.

آخرین وضعیت سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور

اگرچه براساس مصوبه سند توسعه گیاهان دارویی شورای انقلاب فرهنگی که در سال ۱۳۹۱ و با مشارکت مردم و مسئولیت‌پذیری تولیدکنندگان و با داشتن یک برنامه استراتژیک به تصویب رسید مقرر شد که سطح زیر کشت تا سال ۱۴۰۵ به ۵۰۰ هزار هکتار برسد اما تلاش‌ها برای تولید و توسعه گیاهان دارویی در دولت سیزدهم با قوت بیشتری ادامه یافت و این دولت از ابتدای فعالیت های خود تمام توان خود را برای به سرانجام رساندن طرح توسعه گیاهان دارویی بکار گرفت.

به گفته معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت گیاهان دارویی کشور با مشارکت مردم، مسئولیت‌پذیری تولیدکنندگان و با داشتن یک برنامه استراتژیک تا سال ۱۴۰۵ باید به ۵۰۰ هزار هکتار برسد.

محمدمهدی برومندی که معتقد است ایران به جهت دارا بودن تنوع اقلیمی در جهان از نظر تولید زعفران، گل محمدی و موسیر ایرانی، رتبه‌های اول را داراست، سطح زیر کشت گیاهان دارویی در ایران را ۲۶۱ هزار هکتار و میزان تولید در سال ۱۴۰۰ را حدود ۴۰۰ هزار تن محصول قلمداد کرد.

مشاور ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم اعلام کرده که هشت هزار گونه گیاهی در کشور وجود دارد که از این تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ گونه را گیاهان دارویی شامل می‌شوند.

دیدگاه استاندار فارس در خصوص وضعیت شاخص‌های توسعه گیاهان دارویی در استان

افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان فارس نیز در دستورکار قرار گرفته است. هرچند که استاندار فارس معتقد است این استان با توجه به ظرفیت‌هایی که در زمینه گیاهان دارویی دارد می‌تواند به قطب و مرکز گیاهان دارویی کشور تبدیل شود اما در حال حاضر شاخص‌های توسعه گیاهان دارویی در فارس رضایت بخش نیست.

۵۷ شرکت دارای مجوز در حوزه گیاهان دارویی فارس

معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس هم بر این باور است که وجود ۵۷ شرکت دارای مجوز در حوزه گیاهان دارویی در سطح استان که در این بین شهرستان جهرم با تعداد ۱۹ شرکت بیشترین سهم را داراست، نشان از فعالیت‌های بسیار خوب فارس در این حوزه است و هم اکنون با جمع کردن، هم افزایی، تقسیم کار و تمرکز بر فعالیت‌های نیمه تمام، استان فارس می‌تواند خیز بلندی در راستای به ثمر نشاندن این صنعت بردارد.

به گفته محمد فرخ زاده، تعداد ۴۷ نوع گیاه دارویی در سطح استان زیر کشت است که از این تعداد شهرستان فیروزآباد با تنوع ۱۵ گیاه دارویی و مرودشت ۱۳ گیاه دارو بیشترین سهم را در استان دارند و سایر شهرستان‌ها با تنوع بین ۲ تا هشت گیاه دارویی در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی در فارس

تلاش‌ها برای توسعه گیاهان دارویی در فارس به این فعالیت‌ها محدود نمی‌شود. در پی‌ سفر رییس جهاددانشگاهی کشور در هفتم خردادماه ۱۴۰۲ به شیراز، تفاهم‌نامه‌ای با استانداری فارس با هدف راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی در این استان، امضا و مبادله شد.

حسن مسلمی‌نائینی، رییس جهاددانشگاهی و محمدهادی ایمانیه استاندار فارس، با هدف راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی، تفاهم نامه‌ای را امضا و مبادله کردند.

این تفاهم‌نامه با موضوع همکاری مشترک و با هدف استفاده مطلوب از ظرفیت‌ها و توانایی‌های علمی، پژوهشی و آموزشی جهاد دانشگاهی در حوزه گیاهان دارویی مبادله شده است.

راه‌اندازی پژوهشکده فرآوری گیاهان دارویی، راه‌اندازی پالایشگاه فرآوری گیاهان دارویی و راه‌اندازی پارک و باغ بوتانیک و موزه گیاهان دارویی با حاذبه‌های توریستی، آموزشی و پژوهشی با استفاده مطلوب از ظرفیت‌های ملی جهاددانشگاهی، در استان فارس، بخشی از مفاد این تفاهم نامه بوده است.

رتبه اول استان فارس در تولید محصولات باغبانی

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس معتقد است این استان از نظر میزان تولید محصولات باغبانی مقام نخست را در کشور دارد و گیاهان دارویی بخشی از تولیدات باغبانی محسوب می‌شوند که بخش عمده‌ای از فعالیت‌های این بخش در استان فارس بر اساس یک برنامه پیش بینی شده ابلاغی دنبال می‌شود.

حمید دبیری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: استان فارس حدود ۳۸۰ هزار هکتار اراضی باغبانی دارد و در این استان سالانه بیش از سه میلیون و ۳۰۰ هزار تُن محصولات باغبانی تولید می‌شود.

اختصاص ۲۰ هزار هکتار از اراضی استان فارس به گیاهان دارویی

وی با بیان حدود ۲۰ هزار هکتار از اراضی استان فارس به گیاهان دارویی اختصاص دارد، افزود: گیاهان دارویی یا گیاهانی دائمی هستند که به طور مداوم برداشت می‌شوند یا به صورت چندساله و یک ساله برداشت می‌شوند. سال گذشته ابلاغیه‌ای مبنی بر اجرای طرح هزار هکتاری توسعه گیاهان دارویی به استان فارس ارایه شد اما در استان فارس حدود ۶ هزار هکتار طرح توسعه گیاهان دارویی اجرا شد.

دبیری با تاکید بر اینکه در سال زراعی گذشته حدود ۶ هزار و ۴۰۳ هکتار طرح توسعه گیاهان دارویی در استان فارس اجرا شد، گفت: در سال گذشته میزان تولید گیاهان دارویی در استان بیش از ۴۳ هزار تُن بوده است که برای ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر هم اشتغال ایجاد شد.

اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها با کشت گیاهان دارویی در چهار هزار و ۹۵۳ هکتار

وی عنوان کرد: اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام(ره) از دیگر اقدامات مهم در سال گذشته بود که در این طرح مقرر شد ۲ هزار هکتار به کشت گیاهان دارویی اختصاص یابد.

وی ادامه داد: این در حالی بود که کشت گیاهان دارویی در چهار هزار و ۹۵۳هکتار اجرا شد. در واقع میزان کشت گیاهان دارویی بیش از ۲۵۰درصد یعنی ۲ونیم برابر طرح ابلاغی بود و همین مسئله باعث شد که استان فارس مقام نخست کشور را به خود اختصاص دهد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس با بیان اینکه این استان به صورت مستقل از ستاد گیاهان دارویی بهره می‌برد که این ستاد با ریاست استاندار و دبیری سازمان جهاد کشاورزی برگزار می‌شود، گفت: دستگاه‌های مختلفی از جمله دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل صنعت، معدن و تجارت و مراکز تحقیقاتی در جلسات این ستاد شرکت می‌کنند و در این ستاد مسایل مربوط به تولید، اشتغال، بحث فرآوری، صادرات، سرمایه‌گذاری و تجویز و مصرف گیاهان دارویی دنبال می‌شود و هر دستگاه بنا به مسئولیت خود این امور را پیگیری می‌کند.

فعالیت ۸۹ واحد فرآوری مرتبط با نیاز دارویی با هزار و ۷۰۰ نفر اشتغالزایی

وی با اشاره به اینکه استان فارس از ۸۹ واحد فرآوری مرتبط با نیاز دارویی بهره می‌برد، یادآور شد: در این واحدها کارهای مربوط به بسته‌بندی، فرآوری، اسانس‌گیری و عرق گیری انجام می‌شود که با این اقدام برای هزار و ۷۰۰ نفر اشتغالزایی شده است. همچنین این واحدها حدود ۲۵۰ هزار تُن ظرفیت فرآوری دارند.

دبیری به میزان صادرات گیاهان دارویی از استان فارس اشاره کرد و گفت: اخیرا حدود هفت هزار تُن محصولات و گیاهان دارویی با ارزش ۱۵ میلیون دلار از استان فارس صادر شده که کشورهای آلمان، ترکیه، هند، پاکستان، انگلیس، عمان، کویت، بلژیک، قطر و امارات به عنوان کشور مقصد بوده‌اند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس با بیان اینکه ۴۰ نوع گیاه دارویی در شهرستان‌های مختلف استان کشت می‌شود، گفت: در ۲۸ شهرستان از ۳۷ شهرستان استان گیاهان دارویی تولید می‌شود.