جمهوری ‌آذربایجان‌ با ‌مساحت ۸۶۶ هزار‌ کیلومتر مربع و حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت‌، کشوری در منطقه قفقاز جنوبی است. در این کشور جنگل ها به عنوان منبع اصلی برداشت گیاهان دارویی و معطر هستند. انواع مختلفی از میوه ها و گیاهان در آذربایجان برای دهه های متوالی کشت و برداشت شده است.
فلور آذربایجان از ۴۳۰۰ گونه گیاهی تشکیل شده است که بیش از ۲۷۰ گونه آن گیاهان بومی این کشور است. کشور آذربایجان مشهور است به استفاده از گیاهان نادر در تهیه داروهای سنتی که برای انواع مختلفی از بیماری ها استفاده می شوند. در مجموع ۷۵ گونه گیاه دارویی از جمله ترخون، گشنیز، زعفران،‌ شیرین بیان، نعناع، آویشن، سماق و … در این کشور کشت می شود.
تاریخچه استفاده از داروهای سنتی در آذربایجان ریشه دیرینه و عمیق دارد. قبل از سال ۱۸۲۸، تنها فروشگاه داروهای گیاهی (عطاری)، گیاهان دارویی وارداتی از ایران و هند را تهیه می کردند. متخصصان طب سنتی در گذشته از انواع مختلفی از گیاهان برای پیشگیری و درمان تعدادی از بیماری ها استفاده می کردند. Dellaki برای حجامت، Synichi برای شکستی استخوان ها، Gopchi برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به عفونت تنفسی و Mamas برای کمک به زنان در هنگام زایمان و درمان مشکلات زنان مورد استفاده قرار می گرفتند.
سیستم بهداشتی در جمهوری آذربایجان در دوران شوروی سابق، کمترین کارایی را در بین جمهوری های دیگر داشته است. این سیستم در دوره پس از فروپاشی شوروی به دلیل فروپاشی اقتصادی، عدم مدیریت، عدم انطباق با منابع موجود، اختلال در شبکه های بهداشت و درمان شوروی، ضعف در مراقبت های بهداشتی اولیه و اساسی و نبود برنامه های ارتقاء سلامت بدتر شده است.
عدم اعتبار کافی برای پروژه های تحقیقاتی و علمی در زمینه داروهای سنتی، عدم حمایت دولت برای حفظ و ترویج طب سنتی، عدم کشت و حفاظت از گیاهان دارویی و معطر ارزشمند، فقدان آموزش و پرورش برای نیروی ماهر، نبود بازاریابی و عدم وجود امکانات کافی تولید در آذربایجان از جمله مشکلات و محدودیت های موجود برای توسعه کشت های گیاهان دارویی و سنتی این کشور است.

معرفی کشور
جمهوری ‌آذربایجان‌ با ‌مساحت ۸۶۶ هزار‌ کیلومتر مربع و حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت‌، کشوری در منطقه قفقاز جنوبی است. پایتخت آن باکو و زبان رسمی آن ترکی آذربایجانی است. در این کشور جنگل ها به عنوان منبع اصلی برداشت گیاهان دارویی و معطر هستند. انواع مختلفی از میوه ها و گیاهان در آذربایجان برای دهه های متوالی کشت و برداشت شده است.

منابع گیاهی دارویی و معطر
فلور آذربایجان از ۴۳۰۰ گونه گیاهی تشکیل شده است که بیش از ۲۷۰ گونه آن گیاهان بومی این کشور است. روش های ناپایدار برداشت و بهره برداری های نامناسب از منابع طبیعی بسیاری از این گونه ها را در معرض خطر انقراض قرار داده است. کشور آذربایجان مشهور است به استفاده از گیاهان نادر در تهیه داروهای سنتی که برای انواع مختلفی از بیماری ها استفاده می شوند. در میان ۷۲۶ گونه گیاهان دارویی که شناسایی شده اند، تنها ۲۱۴ گونه آن برای اهداف دارویی استفاده می شوند. در مجموع ۷۵ گونه گیاه دارویی از جمله ترخون، گشنیز، زعفران،‌ شیرین بیان، نعناع، آویشن، سماق و … در این کشور کشت می شود.

سیستم‌های طب سنتی
تاریخچه استفاده از داروهای سنتی در آذربایجان ریشه دیرینه و عمیق دارد. قبل از سال ۱۸۲۸، تنها فروشگاه داروهای گیاهی (عطاری)، گیاهان دارویی وارداتی از ایران و هند را تهیه می کردند. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، در سال های ۱۹۲۰ استفاده از طب سنتی ممنوع بوده و داروخانه های گیاهی تعطیل شدند و ادبیات طب عامیانه که به طور عمده به خط عربی نوشته شده بودند، سوزانده شدند.
متخصصان طب سنتی در گذشته از انواع مختلفی از گیاهان برای پیشگیری و درمان تعدادی از بیماری ها استفاده می کردند. Dellaki برای حجامت، Synichi برای شکستی استخوان ها، Gopchi برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به عفونت تنفسی و Mamas برای کمک به زنان در هنگام زایمان و درمان مشکلات زنان مورد استفاده قرار می گرفتند. مردم این کشور هنوز هم ترجیح می دهند که قبل از اینکه درمان های مدرن را تجربه کنند، از روش های درمان سنتی برای درمان خود استفاده کنند.

اقدامات دولت در توسعه طب سنتی
سیستم بهداشتی در جمهوری آذربایجان در دوران شوروی سابق، کمترین کارایی را در بین جمهوری های دیگر داشته است. این سیستم در دوره پس از فروپاشی شوروی به دلیل فروپاشی اقتصادی، عدم مدیریت، عدم انطباق با منابع موجود، اختلال در شبکه های بهداشت و درمان شوروی، ضعف در مراقبت های بهداشتی اولیه و اساسی و نبود برنامه های ارتقاء سلامت بدتر شده است. کیفیت پایین مراقبت های بهداشتی، کمبود دارو، امکانات و تجهیزات پزشکی از دیگر مشکلات عمده این کشور است. وزارت بهداشت این کشور به تازگی سیاست های اساسی برای داروها منتشر کرده است. برنامه هایی برای آموزش پیشرفته پزشکان در باکو و در مدارس پزشکی این کشور در نظر گرفته شده است.

فعالیت‌های تحقیق و توسعه
موسسه گیاهشناسی آذربایجان، برخی از مطالعات میدانی بر روی گیاهان دارویی و طب سنتی را با همکاری کالج کینگ در لندن انجام داده است. در این مطالعه در مجموع ۲۹ گونه گیاهی که به عنوان درمان های معمول برای درمان انسان و احشام استفاده می شوند گزارش شده است.

مشکلات و محدودیت‌ها
عدم اعتبار کافی برای پروژه های تحقیقاتی و علمی در زمینه داروهای سنتی، عدم حمایت دولت برای حفظ و ترویج طب سنتی، عدم کشت و حفاظت از گیاهان دارویی و معطر ارزشمند، فقدان آموزش و پرورش برای نیروی ماهر، نبود بازاریابی و عدم وجود امکانات کافی تولید در آذربایجان از جمله مشکلات و محدودیت های موجود برای توسعه کشت های گیاهان دارویی و سنتی این کشور است.