به گزارش روابط عمومی مرکز توسعه فناوری پدیده گیاه به نقل از خبرنگار ایرنا؛ امروزه گیاهان داروئی سهم بسزایی در پیشگیری و درمان بیماری دارند و به دلیل سازگاری با محیط زیست و شرایط آب و هوایی و نداشتن اثرات جانبی از جایگاه مطلوبی در عرصه پزشکی برخوردار هستند. در واقع از این گیاهان به صورت ویژه در علوم زیستی، پزشکی و دامپزشکی بهره گرفته می‌شود. در استان فارس نیز استفاده از این گیاهان در عرصه سلامت و حتی در بخش گردشگری در حال افزایش بوده و فرصت‌های شغلی جدید و گسترده ای را به وجود آورده است.

آمار جهانی نشان می دهد که مواد مؤثر بیش از ۵۰ درصد از داروهای تولید شده طبیعی است و عمدتا منشأ گیاهی دارد. در حال حاضر نیز بیش از ۸۰ درصد از مردم کشورهای در حال توسعه به داروهای گیاهی وابسته هستند و کشورهای تولید کننده مواد دارویی مثل آلمان، انگلستان، سوئیس و ژاپن، استفاده از گیاهان دارویی را در سطح وسیعی در برنامه تولید خود قرار داده‌اند. وجود ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته‌شده جهان و وجود ۳۰۰ روز آفتابی در سال موجب شده ایران از تنوع گیاهی قابل‌توجهی برخوردار شود و تعداد گونه‌های گیاهی شناخته‌شده در آن بیش از ۸ هزار گونه باشد که به احتمال زیاد تمام این گونه ها در ایران وجود دارد اما تاکنون حدود سه هزار نوع آن در کشور شناسایی شده است.

سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور

سیدمحمد آقامیری سرپرست وزارت جهاد کشاورزی پنجشنبه ۴خردادماه ۱۴۰۲ در یازدهمین جشنواره گل و گلاب شهرستان داراب، سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور را ۲۸۱ هزار هکتار دانست و گفت: از این مقدار حدود ۳۰ هزار هکتار سطح زیر کشت گل محمدی است.

آقامیری با بیان اینکه گل محمدی از گیاهان دارویی به شمار می‌رود، افزود: شهرستان داراب با بیش از پنج هزار و ۷۰۰ هکتار گلستان دیمی، حدود یک پنجم سطح زیر کشت گل محمدی کشور را به خود اختصاص داده است؛ با وجود دانشکده کشاورزی در شهر داراب باید شاهد تحولاتی در حوزه علمی، عملی و صادرات گل محمدی باشیم و با این حجم تولید گل محمدی در شهرستان داراب، باید صنایع تبدیلی در این شهرستان ایجاد شود تا کشاورزان منطقه از ارزش افزوده این محصول منتفع شوند.

وی همچنین اعلام کرد: اقتصادی شدن کشاورزی از اهداف این وزارتخانه است زیرا با اقتصادی شدن کشاورزی، سرمایه‌گذاران آمادگی سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی را خواهند داشت.

اهمیت کشت گیاهان دارویی در استان فارس

بدون شک استان فارس نیز از آب و هوای گوناگون و شرایط اقلیمی مختلفی بهره می‌برد که می‌تواند در جایگاه نخست مناطق تولید کننده گیاهان دارویی و فراورده‌های آن قرار گیرد. وجود اختلاف درجه حرارت ۵۰ درجه سانتی گراد، وجود اراضی مستعد ، کویری، کوهستانی و برخورداری از تنوع گونه های زیستی و اختصاص بسیاری از گیاهان دارویی به سرزمین ایران، همگی ویژگی‌هایی هستند که در مقایسه با سایر تولید کنندگان استعداد بالقوه ای را برای تولید انواع گیاهان دارویی در این استان فراهم کرده است. استفاده از این ظرفیت‌ها می تواند بخشی از نیاز کشور را برای نیل به اهداف یاد شده تأمین کند. از بین ۳۵۰۰ گونه شناخته شده گیاه دارویی در کشور، گل ‌محمدی، نسترن، خاکشیر، آویشن، نعنا فلفلی، رزماری، اسطوخدوس، بابونه، ختمی، شیرین‌بیان، کاسنی، همیشه‌بهار، سرخارگل، آلوئه ورا و گل‌گاوزبان از مهم‌ترین گیاهان دارویی استان فارس است.

مسئولان ارشد فارس نیز میزان کشت گیاهان دارویی در هکتار، تعداد اشتغال ایجاد شده، میزان سرمایه در گردش استان در این حوزه، حجم سرمایه گذاری در سال و صادرات را پنج شاخص و معیار بررسی پیشرفت در حوزه گیاهان دارویی می‌دانند.

استاندار فارس معتقد است تاکنون در حوزه گیاهان دارویی و تقویت و توسعه زیرساخت های آن در استان اقدامات خوبی انجام شده اما با این وجود شرایط رضایت بخش نیست. محمد هادی ایمانیه در چهارمین نشست ستاد گیاهان دارویی استان در شیراز که روز یکشنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۱ برگزار شده بود گفت: این استان با توجه به ظرفیت هایی که در زمینه گیاهان دارویی دارد می تواند به قطب و مرکز گیاهان دارویی کشور تبدیل شود اما در حال حاضر شاخص های توسعه گیاهان دارویی در فارس رضایت بخش نیست.

وی توصیه کرد ارتقاء هر کدام از شاخص‌ها در حوزه گیاهان دارویی در استان نیازمند تدبیر و ارائه خلاقیت است و لذا متولیان امر باید با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و بهره‌گیری از تجربه‌های مشابه، حول یک محور جمع شوند و دیگران را نیز با خود همراه کنند.

معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس نیز که همواره بر اهمیت و جایگاه گیاهان دارویی و نقش بی بدیل آنها در طب سنتی تأکید دارد معتقد است گیاهان دارویی به‌عنوان ذخایر و گنجینه‌های ژنتیکی می‌توانند بزرگ‌ترین ثروت ملی برای هر کشوری به عنوان یکی از تولیدات مهم در بخش کشاورزی محسوب شوند و در پویایی اقتصاد گردشگری به ویژه حوزه سلامت استان فارس نیز نقش بسزایی دارد.

محمد فرخ زاده بر ابن باور است که بسیاری از گیاهان دارویی محصولات بومی استان فارس هستند که با توجه به ارزش غنی، درآمدزایی و ارزآوری قابل توجه به مثابه سرمایه‌ای ارزشمند محسوب می‌شوند و پرورش آنها به دلیل نگهداری آسان و مصرف اندک آب و ارزش اقتصادی بال، بسیار مورد اقبال کشاورزان است، لذا حمایت و توسعه کشت آنها اهمیت ویژه دارد.

فرخ زاده با تأکید بر اینکه گیاهان دارویی دارای چهار کاربرد درمانی، بهداشتی، غذایی و صنعتی هستند، می‌افزاید: استان فارس در میان استان‌های کشور گرچه با رتبه‌دار بودن در عرصه تولید گل محمدی به عنوان گل سرسبد گیاهان دارویی در تولید این محصول پیشتاز است و سالانه بیش از پنج هزار و ۴۰۰ تن در این منطقه تولید می‌کند، اما در زمینه کشت و تولید دیگر گیاهان دارویی بدون احتساب این محصول نیز جایگاه ویژه‌ای را در کشور دارد.

راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی

یکی از رویکردهای استان فارس در این زمینه تلاش در علمی شدن اقدامات در این عرصه و راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی است که برای تحقق این امر اخیرا تفاهم‌نامه همکاری میان جهاددانشگاهی و استانداری فارس به منظور راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی در این استان به امضا رسیده است.

این تفاهم نامه همکاری میان رئیس جهاددانشگاهی و استانداری فارس به منظور راه‌اندازی مجموعه فرآوری گیاهان دارویی در این استان با موضوع همکاری مشترک و با هدف استفاده مطلوب از ظرفیت‌ها و توانایی‌های علمی، پژوهشی و آموزشی جهاد دانشگاهی در حوزه گیاهان دارویی به امضا رسیده است.

راه‌اندازی پژوهشکده فرآوری گیاهان داروئی با استفاده از ظرفیت‌های ملی جهاد، راه‌اندازی پالایشگاه فرآوری گیاهان داروئی با استفاده از ظرفیت‌های ملی جهاد، راه‌اندازی پارک و باغ بوتانیک و موزه گیاهان داروئی در استان با جاذبه توریستی، آموزشی ـ پژوهشی، استفاده از ظرفیت ساختارهای فرهنگی و رسانه‌ای جهاد جهت اطلاع‌رسانی در راستای حمایت از تولیدات گیاهان داروئی، برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی و آموزش تخصصی و همایش‌های‌ علمی، پژوهشی و جشنواره‌های تجاری در زمینه پرورش، فرآوری و تولید گیاهان دارویی از جمله مواردی همکاری این تفاهم‌نامه هستند.

بر طبق این تفاهم‌نامه جلسات کارگروه مشترک به تناوب در استانداری و یا جهاد دانشگاهی استان فارس برگزار خواهد شد و پیگیری تفاهم‌نامه بر عهده جهاد دانشگاهی استان فارس است.